Eben Alexander Na dit leven (2012) Een neurochirurg over zijn reis naar het hiernamaals Plotseling ziek - coma - bde - beter – bewustzijn
Christa Anbeek en Ada de Jong De berg van de ziel; persoonlijk essay over kwetsbaar leven (2013) De een verloor jong ouders+broer en later haar man, de ander man+3kinderen tegelijk; hier kauwen ze samen op (de) oervragen rond kwetsbaarheid
Bram Bakker en Bram Hulzebos Loden last, het taboe op zelfmoord (2004) Beschrijvingen over heel verschillende levens voor en na zelfdodingen, aangevuld met enige bespiegelingen rond dit thema
Annegreet van Bergen Mijn moeder wilde dood (2010) Een persoonlijk verhaal over zelfbeschikking
Jan van Berkum Een volle kerk…..een leeg huis (1999) weduwnaar beschrijft zijn gevoelens en ervaringen
Christiane Berkvens-Stevelinck En nu ben ik aan de beurt, spiritualiteit van het sterven (2018) Remonstrants predikante krijgt voor de derde keer kanker en hier vertelt ze in de laatste drie maanden van haar leven waarom ‘zij er niet mee zit’
Pieter Boskma Zelf (2014) Dichtbundel/zelfportretten, 5 jaar na de dood van zijn eigen vrouw
Pieter Both Dag zeggen, dolen in rouw (2012) Op de geboortedag van hun 3e kind verliest Pieter zijn vrouw aan de dood
Henk van Breukelen …om naar u te luisteren (2010) 26 tehuisgesprekken tussen stervenden en hun pastor. open+eerlijk, hard+zacht, warm+koud
Marieke de Bruijn Leren leven met verliezen, hoe doe je dat? (1996) (sterk)Autobiografisch – ook een soort werkboekje – stipt veel aan
Todd Burpo De jongen die in de hemel was (2010) De 4jarige Colton vertelt na zijn bijna fatale operatie over zijn verblijf in de hemel
Sophia GM van den Dobbelsteen Zien waar je bent geweest (2016) Verhalen (en beelden) van afscheid; 10 jaren uitvaartondernemer
Margreet Eriks (samensteller) Rouw van jou (2011) Verlieservaringen van 18 (minder)bn-ners met aanvullingen vds Langs de lijn van E Kübler-Ross; prachtig uitgegeven
Riet Fiddelaers-Jaspers Natriltijd; terugbuigen na de storm (2020) Hoe verhoud ik mij tot tegenslagen, bijvoorbeeld die van covid, maar ook verlies van baan of geliefde
Leo Fijen Het jaar dat mijn vader stierf (2007) Briefwisseling (35x2) met monnik Anselm Grün, over rouw en verdriet, troost en inspiratie, het moeilijkste en het mooiste
Leo Fijen De ouders van Volendam, over leven na de dood van je kind (2006) 1 januari 2001 – brand in café De Hemel – 14 kinderen overlijden – 9 ouderparen schrijven erover, met een nawoord van Marinus van den Berg
Joke Forceville-van Rossum Dagen van na-bestaan; dagboek van een rouwproces (1978) Haar man Charles sterft plots en zij blijft achter met vier kleinere kinderen; ze beschrijft de 14 maanden na het overlijden en stipt veel gevoelige thema’s aan
Philip Freriks Jantje (2005) 60 jr na dato reconstrueert PF de dood van zijn oudste broertje; was het een verdwaalde kogel?
Bibian Harmsen Paniekspinnen (2012) Akelig mooi! haar laatste 8 mnd na de diagnose pancreaskanker Ze is 40 jr en moeder van 3 kinderen. Schrijfster, columnist, zangeres, bassist en vormgeefster
Annemarie Haverkamp Ik heb geleefd (2021) Ruim 70 interview(tje)s met ongeneeslijk zieken (gepubliceerd in de zaterdageditie van het AD) en vijf gesprekken met diverse deskundigen
Jan C. van der Heide Rauwe rouw (2003) Als een therapeut zelf rouwt….
A.F.Th. van der Heijden Tonio, een requiemroman (2011) Hun 21-jarige zoon T wordt ’s nachts op de fiets naar huis in A aangereden en overlijdt de volgende dag; een diepe en ontroerende en ook lange kennismaking met het gezin(sleven)
Isa Hoes Toen ik je zag; mijn leven met Antonie Kamerling (2013) Allebei jong, ondernemend, acteur en enthousiast en allebei hun verleden meedragend, wat voor hem in 2010 eindigt door zelfdoding
Tettie Hordijk-van der Wielen De kleine profeet (1996) Onze Pieter (12jr) had kanker; aangrijpend verhaal
Advait van Hulzen Die mij werd weggenomen is mij nu zo nabij; een requiem (2013) Rosa sterft op 14-jarige leeftijd, na 9 jaar (hersen)tumor; veel meer dan een requiem!
Leen Jobse Een kind van 0,0 – de macht van de Kanker (1980) De vijfjarige Frans-Willem is 400 dagen ziek en zijn vader beschrijft deze periode breed, nauwkeurig en vrij hard
Wouter de Jonge en Jolien van der Kooij Leven met zelfdoding (2014) 60 brieven van nabestaanden over hun verdriet en liefde, woede en respect, wanhoop en hoop
Wouter de Jonge e.a. Koper; werken in de uitvaartbranche (2020) Een kijkje in de keuken na 12½ jaar Attendo Uitvaartzorg
Wouter de Jonge, Theo Boer en Stef Groenewoud (redactie) Leven met euthanasie (2021) 43 Geliefden vertellen over hun ervaringen
Manu Keirse Anders leven, pleidooi voor een humanere en meer verbonden samenleving (2021) Indringend en diep doorleefd, met prachtige apotheose
Hessel van der Kooij De eeuwige kringloop - Klein Boekje no 1 (2016) Een persoonlijke zoektocht naar de zin van het leven en de betekenis van de dood Hij ziet drie sleutels: erfelijkheid, voedsel en eigen inbreng, en daarom is hij voor begraven
Jolien van der Kooij en Wouter de Jonge Leven met zelfdoding (2014) 60 brieven van nabestaanden over hun verdriet en liefde, woede en respect, wanhoop en hoop
Karin Kuiper Je mag me altijd bellen; 1001 dagen van rouw (2008) Autobiografisch; alle alledaagse onderwerpen van een weduwe met 3 jonge kinderen; en ook nog eens mooi+scherp+leuk geschreven
Karin Kuiper Wat kan ik voor je doen? (2009) Een bijna vanzelfsprekend vervolg op ‘je mag me altijd bellen’ en daarom horen ze bij elkaar; ook deze met een hele sterke rode draad
Antoine Leiris Mijn haat krijgen jullie niet (2016) Schrijver en journalist Antoine (34 jr) verliest zijn vrouw na de aanslag van 13.11.15 in het Bataclantheater in Parijs. Hij blijft achter met hun 17 maanden jonge Melvil en beschrijft hier de eerste twee weken. Bestaat er een schaal van Richter over verdriet??
C.S. Lewis Verdriet, dood en geloof (1961) Genadeloze zelfanalyse, elke zin geeft te denken
Atie van Lieshoud Dat dingetje waar jij van houdt (2017) Hoe je leven kan veranderen als je jonge partner 10 jaar met fronto temporale dementie leeft en daarmee overlijdt; 50 pareltjes die een zeer intiem en persoonlijk beeld geven
Carel ter Linden Een land waar je de weg niet kent; omgaan met rouwenden (1995) Eenvoudig en heel praktisch, met en vanuit diepe ervaringen
Roek Lips Het boek Job (2013) Op 17.10.11 raakt Job vermist in de zee bij San Sebastian en dit is het verhaal van zijn vader, tot maart 2012
Margareta Magnusson Opruimen voor je doodgaat; de edele Zweedse kunst van döstädning (2017)
Erwin Mortier Gestameld liedboek (2011) Over zijn moeder met alzheimer; rauwe en tedere elegie over ouders en kinderen, liefhebben en verlies, afscheid nemen en herinneren
Lies Nijman Kwetsbaar vertrouwen (2015) Een persoonlijk verhaal over afscheid (2005-2008) en rouw (2008-2010)
Lieke Noorman Tootje, het leven in een uitvaartcentrum (2012) Ca 10jr na de suïcide van haar zus werkt Lieke een jaar in een uitvaartcentrum en blikt steeds terug op hun leven van toèn
Henri Nouwen Een glimp van de overkant (1990) Een autoongeluk wijzigt zijn kijk op leven en dood
Henri Nouwen Adam, een vriendschap (1996)
Dirk Oegema & Conny ten Klooster In het ongerijmde (2014) Gedichten en foto’s over de leegte en liefde na de zelfdoding van hun zoon
Gerald Oosterveen De vorst kwam te vroeg (1988) Een vader over het verlies van zijn zoon (9jr)
Margret van Paasen De kracht van kwetsbaarheid (2003) Verslag van een moeder over dood-geboorte-begraven en jaren daarna
Vronica Ramaker-Hetebrij Een heel nieuw hart voor jou (1990) Aantekeningen bij het leven en sterven van Rob (3½jr)
Laura Reedijk-Boersma Laatste levensdagen (1997) 18 verhalen over leven en sterven van hoogbejaarden
Anne Remijn Papa, waar ben je? (2015) Ontroerend en persoonlijk verhaal van een dochter over het dementieproces van haar vader; en dus ook over haar rouw vòòr zijn overlijden
Clara van Rijn Hallo Anke (1978) Moeder vertelt over leven en sterven van haar dochtertje (5jr)
Liesbeth Rischen-Sindram Bevroren zondag (2005) Moederverslag van het 1e jaar na de dood van haar 18jarige zoon, met een bijzonder (!) eind
Christiane Singer Laatste fragmenten van een lange reis (2007) Zeer indringend dagboek over haar eigen laatste half jaar
Cees Smit Krijg ik nog een zoen van je? (2008) Een verliefd stel ontmoet elkaar na 30 jaar weer in een hospice
Viktor Staudt Het verhaal van mijn zelfmoord (2012) En hoe ik de angsten en depressies overwon. Hij sprong als 30-jarige in 1999 voor de trein en (over)leeft
P.F. Thomése Schaduwkind (2003) Een vader verliest zijn dochtertje; over spanning tussen taal en emotie
Ingrid Trobisch Je moet alleen verder (1985) Persoonlijke overwegingen bij rouw en verdriet
Marian de Valk Maskers af, verhalen van een uitvaartondernemer (2014) Het hele spectrum van haar werk komt wel langs; prachtig uitgegeven
Elke Veldkamp De dood, 15 deskundigen over ons levenseinde (2017) Hele verschillende inzichten van hele verschillende mensen vooral rond de maakbaarheid van ons leven(seinde)
Rien Verbiest en Paul Kuiper Een schaduw levenslang (2018) 20 verhalen van ouders van een vermoord kind, en meer (informatie)
Heidy Vernee Ik huilde al in jouw buik (2014) Vlinder is geboren met heel veel angst, wat lijdt tot een heel zwaar leven voor haar en haar familie; over suïcidaliteit en hulpverlening gesproken…
Ard en Mariëtte Vreugdenhil Uitzien naar Vader (2002) Over het plotseling overlijden van hun dochtertje (1½jr)
Constance de Vries en Herman van Hoogdalem Mag ik gaan; leven en sterven met euthanasie (2018) Zeven portretten in woord en beeld van mensen die leven met dementie en sterven door euthanasie
Minke Weggemans Rouw in de zijlijn (2008) 38 vrouwen schrijven over het verlies van hun broer of zus gerubriceerd naar doodsoorzaak
Corien van Zweden Kankerklas (2015) Vijf pupers, vijf ouders, één ziekte. In één brugklas blijken 5 leerlingen te zitten die een ouder met kanker hebben (onder wie CvZ); een beschrijving over deze 5x2 mensen, hun gezinnen en hun onderlinge band – over meerdere jaren.
Boekenlijst - Informatie
Ing Abbenhuis (samensteller) Nieuw leven (2003) Haiku’s die ontstaan tijdens een ziekenhuisopname
Piet van den Akker De dode nabij (2006) Nieuwe rituelen na overlijden
Eben Alexander Na dit leven (2012) Een neurochirurg over zijn reis naar het hiernamaals Plotseling ziek – coma – bde – beter – bewustzijn
Adjiedj Bakas en Ron Bavelaar Trends in afscheid en herinneren (2015) Negen trends over betekenisvol leven en sterven in deze eeuw
Bram Bakker en Bram Hulzebos Loden last, het taboe op zelfmoord (2004) Beschrijvingen over heel verschillende levens voor en na zelfdodingen, aangevuld met enige bespiegelingen rond dit thema
Beerenberg Het Uitvaartboek (2016) 21steeeuwse uitvaartmogelijkheden - catalogus
Annegreet van Bergen Mijn moeder wilde dood (2010) Een persoonlijk verhaal over zelfbeschikking
Harry de Bock Als het leven veel pijn doet. Achterblijven na zelfdoding (2008) Rommelig geschreven en dito indeling. Veel waardevols over jongeren en met ‘unieke’ afscheidsbrieven
Henk van Breukelen …om naar u te luisteren (2010) 26 tehuisgesprekken tussen stervenden en hun pastor. open+eerlijk, hard+zacht, warm+koud
Marieke de Bruijn Leren leven met verliezen, hoe doe je dat? (1996) (sterk)Autobiografisch – ook een soort werkboekje – stipt veel aan
Boudewijn Büch Grafreizen (1994) Wereldwijd, wel aardig; tgv 75 jaar avvl
Todd Burpo De jongen die in de hemel was (2010) De 4jarige Colton vertelt na zijn bijna fatale operatie over zijn verblijf in de hemel
Lucien de Cock Geschiedenis van de dood (2006) Rituelen en gewoonten in Europa
Lucien de Cock Geschiedenis van de dood (2006) Begraafplaatsen in Europa
Nancy O’Connor Loslaten met liefde (1984) Het rouwproces en het verwerken van verdriet; ’n soort bijbel, uitgebreid, beetje taai
W.C. van Dam Doden sterven niet (1980) Een blik in gene zijde van de dood
Th. Delleman Christen en crematie (1977) Een bijna historisch documentje waarin cremeren – op bijbelse gronden - nièt wordt afgewezen
M. Dijkstra (a.v.v.l. vereniging voor crematie) Stof zijt gij… (1947) Een verhandeling over crematie
Sophia GM van den Dobbelsteen Zien waar je bent geweest (2016) Verhalen (en beelden) van afscheid; 10 jaren uitvaartondernemer
Jasper Enklaar Dood is dood (2004) Bijzondere belevenissen uit de uitvaartbranche
Margreet Eriks (samensteller) Rouw van jou (2011) Verlieservaringen van 18 (minder) bn-ners met aanvullingen vds Langs de lijn van E Kübler-Ross; prachtig uitgegeven
Riet Fiddelaers-Jaspers Natriltijd; terugbuigen na de storm (2020) Hoe verhoud ik mij tot tegenslagen, bijvoorbeeld die van covid, maar ook verlies van baan of geliefde
Riet Fiddelaers-Jaspers Mijn troostende ik (2004) Kwetsbaarheid én kracht van rouwende jongeren; zeer uitgebreid over luisteren en de ruimte geven
Riet Fiddelaers-Jaspers Jong verlies (1998) Handreiking voor het omgaan met rouwende kinderen; overzichtelijk en concreet behulpzaam
Riet Fiddelaers-Jaspers Waarom doet iemand dat? (2006) Kinderen en jongeren ondersteunen na zelfdoding in hun omgeving
Riet Fiddelaers-Jaspers Als ik er niet meer ben (2005) Kinderen voorbereiden op het overlijden van hun ouder
Riet Fiddelaers-Jaspers Ik weet niet wat ik weten moet (2005) Jouw vragen over doodgaan, begraven en cremeren (in de serie zonder jou, voor kinderen)
Riet Fiddelaers-Jaspers Als jij er niet meer bent (2005) Wanneer je vader of moeder doodziek is (in de serie zonder jou, voor kinderen)
Leo Fijen De ouders van Volendam, over leven na de dood van je kind (2006) 1 januari 2001 – brand in café De Hemel – 14 kinderen overlijden – 9 ouderparen schrijven erover, met een nawoord van Marinus van den Berg
Ab Flipse en Bert Lever (redactie) Abraham Kuyper en de dood (2020) Herdenken bij het graf van een theoloog, journalist, universiteitsstichter en staatsman (1837-1920)
Joke Forceville-van Rossum Dagen van na-bestaan; dagboek van een rouwproces (1978) Haar man Charles sterft plots en zij blijft achter met vier kleinere kinderen; ze beschrijft de 14 maanden na het overlijden en stipt veel gevoelige thema’s aan
Philip Freriks Jantje (2005) 60 jr na dato reconstrueert PF de dood van zijn oudste broertje; was het een verdwaalde kogel?
Hein Griffioen Op leven en dood (2011) 6 bestuurders vertellen over de calamiteit – alle met slachtoffer(s) – in hun zorginstelling
Hans Groeneboer Leven of overleven (2000) Leren omgaan met verlies en rouw met relationele therapie
Annemarie Haverkamp Ik heb geleefd (2021) Ruim 70 interview(tje)s met ongeneeslijk zieken (gepubliceerd in de zaterdageditie van het AD) en vijf gesprekken met diverse deskundigen
Jan C. van der Heide Rauwe rouw (2003) Als een therapeut zelf rouwt….
Advait van Hulzen Die mij werd weggenomen is mij nu zo nabij; een requiem (2013) Rosa sterft op 14-jarige leeftijd, na 9 jaar (hersen)tumor; veel meer dan een requiem!
Corneille Janssen (samensteller) Mors, de dood in druk (1977) Tentoorstelling in het drents museum, assen
Monique Janssens en Jan Swinkels Een tweede leven (2008) 16 ware verhalen over zelfmoordpogingen, gevolgd door een wetenschappelijke blik
Leen Jobse Een kind van 0,0 – de macht van de Kanker (1980) De vijfjarige Frans-Willem is 400 dagen ziek en zijn vader beschrijft deze periode breed, nauwkeurig en vrij hard
Wouter de Jonge en Jolien van der Kooij Leven met zelfdoding (2014) 60 brieven van nabestaanden over hun verdriet en liefde, woede en respect, wanhoop en hoop
Wouter de Jonge e.a. Koper; werken in de uitvaartbranche (2020) Een kijkje in de keuken na 12½ jaar Attendo Uitvaartzorg
Wouter de Jonge, Theo Boer en Stef Groenewoud (redactie) Leven met euthanasie (2021) 43 Geliefden vertellen over hun ervaringen
Manu Keirse Helpen bij verlies en verdriet (2003) Gids voor het gezin en de hulpverlener
Manu Keirse Anders leven, pleidooi voor een humanere en meer verbonden samenleving (2021) Indringend en diep doorleefd, met prachtige apotheose
Mieke Kerkhof Klaar is Kees (2017) Heel veel hele kleine stukjes (ikjes) rond de dood, met een knipoog naar het levenseinde
Hessel van der Kooij De eeuwige kringloop - Klein Boekje no 1 (2016) Een persoonlijke zoektocht naar de zin van het leven en de betekenis van de dood Hij ziet drie sleutels: erfelijkheid, voedsel en eigen inbreng, en daarom is hij voor begraven
Jolien van der Kooij en Wouter de Jonge Leven met zelfdoding (2014) 60 brieven van nabestaanden over hun verdriet en liefde, woede en respect, wanhoop en hoop
Elisabeth Kübler-Ross Lessen voor levenden, gesprekken met stervenden (1969) Taai, gedegen, mooi, illustratief
Karin Kuiper Je mag me altijd bellen; 1001 dagen van rouw (2008) Autobiografisch; alle alledaagse onderwerpen van een weduwe met 3 jonge kinderen; en ook nog eens mooi+scherp+leuk geschreven
Karin Kuiper Wat kan ik voor je doen? (2009) Een bijna vanzelfsprekend vervolg op ‘je mag me altijd bellen’ en daarom horen ze bij elkaar; ook deze met een hele sterke rode draad
Atie van Lieshoud Dat dingetje waar jij van houdt (2017) Hoe je leven kan veranderen als je jonge partner 10 jaar met fronto temporale dementie leeft en daarmee overlijdt; 50 pareltjes die een zeer intiem en persoonlijk beeld geven
Carel ter Linden Een land waar je de weg niet kent; omgaan met rouwenden (1995) Eenvoudig en heel praktisch, met en vanuit diepe ervaringen
Roek Lips Het boek Job (2013) Op 17.10.11 raakt Job vermist in de zee bij San Sebastian en dit is het verhaal van zijn vader, tot maart 2012
LSR Gids na een overlijden (vanaf 1990) Handleiding voor nabestaanden bij zakelijke beslissingen en verwerking van het verlies
LSR 70 vragen over rouw (2009) Vriendelijke en duidelijke aansporing om te benoemen, te praten en hulp te zoeken
Leoniek van der Maarel De gids over rouwende kids; 80 praktische tips (2013) Zeer praktisch voor kinderen van de basisschool…..en evenzo voor volwassenen…
Margareta Magnusson Opruimen voor je doodgaat; de edele Zweedse kunst van döstädning (2017)
Monique Mortier Keuzes voor het sterven (2007) In het leven voorbereid zijn op het einde
André Mulder Geloven in crematieliturgie (2000), proefschrift Pastoraalliturgisch onderzoek naar crematie-liturgie in een rk context
Lies Nijman Kwetsbaar vertrouwen (2015) Een persoonlijk verhaal over afscheid (2005-2008) en rouw (2008-2010)
Lieke Noorman Tootje, het leven in een uitvaartcentrum (2012) Ca 10jr na de suïcide van haar zus werkt Lieke een jaar in een uitvaartcentrum en blikt steeds terug op hun leven van toèn
Dirk Oegema & Conny ten Klooster In het ongerijmde (2014) Gedichten en foto’s over de leegte en liefde na de zelfdoding van hun zoon
Arthur Polspoel e.a. Het leven gaat verder, zeggen ze (2006) Lotgenoten in rouw ontmoeten elkaar
Henrike Rebel Wat suïcidaliteit met je doet (2013) Zeer informatief, breed, uitgebreid en goed leesbaar
Anne Remijn Papa, waar ben je? (2015) Ontroerend en persoonlijk verhaal van een dochter over het dementieproces van haar vader; en dus ook over haar rouw vòòr zijn overlijden
Daphne Riksen Hoe overleef ik de erfenis (2007) Praktisch, vol tips en ervaringen
Ton van Schaik Gewijde aarde (2000) 125 jaar rk begraafplaats st barbara, utrecht
F. Starik De eenzame uitvaart (2005) Hoe dichters eenzame doden (in a’dam) op hun laatste tocht vergezellen
Hans Stolp Woorden van afscheid bij het sterven en de dood (2014) Vooral over de Liefde en ons geestelijk leven (nà de dood)
Marco van der Straten Als ik in de hemel kom (2018) Acht gesprekken rond de vraag: wat gebeurt er (met je) ná je dood
Viktor Staudt Het verhaal van mijn zelfmoord (2012) En hoe ik de angsten en depressies overwon. Hij sprong als 30-jarige in 1999 voor de trein en (over)leeft
Guus Theelen Rhijnhof, van buitenplaats tot begraafplaats (2005) Begraafplaats en crematorium, leiden
Marian de Valk Maskers af, verhalen van een uitvaartondernemer (2014) Het hele spectrum van haar werk komt wel langs; prachtig uitgegeven
Elke Veldkamp De dood, 15 deskundigen over ons levenseinde (2017) Hele verschillende inzichten van hele verschillende mensen vooral rond de maakbaarheid van ons leven(seinde)
Rien Verbiest en Paul Kuiper Een schaduw levenslang (2018) 20 verhalen van ouders van een vermoord kind, en meer (informatie)
Heidy Vernee Ik huilde al in jouw buik (2014) Vlinder is geboren met heel veel angst, wat lijdt tot een heel zwaar leven voor haar en haar familie; over suïcidaliteit en hulpverlening gesproken…
Ineke Visser c.s. Het leven voltooien en Sterven, tijd voor een ander verhaal - tweeluik (2020) 10 persoonlijke verhalen over de waarde van het leven met sterven en een pleidooi voor de natuurlijke dood
Constance de Vries en Herman van Hoogdalem Mag ik gaan; leven en sterven met euthanasie (2018) Zeven portretten in woord en beeld van mensen die leven met dementie en sterven door euthanasie
Barend Weegink Einde oefening (2007) De boodschap van de rouwadvertentie
Minke Weggemans Rouw in de zijlijn (2008) 38 vrouwen schrijven over het verlies van hun broer of zus gerubriceerd naar doodsoorzaak
Dick Wittenberg Wat doen we met de spullen? (2021) Een portret van Nederland in één nalatenschap. Wat doen de 7 kinderen van Jo (1926-2017) met haar huis, haar spullen, met zich zelf en met elkaar?
Corien van Zweden Kankerklas (2015) Vijf pupers, vijf ouders, één ziekte. In één brugklas blijken 5 leerlingen te zitten die een ouder met kanker hebben (onder wie CvZ); een beschrijving over deze 5x2 mensen, hun gezinnen en hun onderlinge band – over meerdere jaren.
Bloemen
Haast nooit zien we een kist zònder bloemen erop. Ook als er op de rouwkaart iets staat van ‘(liever) geen bloemen’, dan zal de familie toch zelf meestal voor deze decoratie zorgen. En daarin ligt wel een sleutel: bloemen zijn een versiering. Sommigen versieren het leven – en de herinnering daaraan – graag alleen met woorden, anderen met beelden (foto’s, film, schilderijen) en weer anderen met bloemen, of met een combinatie. De hoeveelheid bloemen bij een uitvaart kan ook heel goed iets zeggen over de betrokkenheid, of dienen als blijk van waardering of misschien wel van schuldbekentenissen.
Er is nog meer: bloemen kunnen ook heel bewust een verbinding aangeven met de overleden dierbare, als ze helemaal bij hem of haar passen qua kleur of lievelingsbloem. En dat geeft een sterke extra lading.
En we kunnen nog een stap ‘verder’ als we bloemen gebruiken in een ritueel. Iedereen neemt een bloem mee naar het afscheid, zet die bij binnenkomst in een vaas en die grote boeketten komen dan naast de kist te staan, zodat iedereen als het ware dichtbij is. Of : iedereen pakt aan het einde – in de zaal of aan het graf – een bloem en legt die op de kist, als teken van (laatste) groet. Waar tot de eeuwwisseling ongeveer de aard en omvang en route van bloemen ook vast lag, hebben we nu veel alternatieven, waardoor bloemen nòg meer kunnen spreken…
Loopkoets
U herkent dit vast : er komt een grijze of zwarte rouwauto zachtjes de straat inrijden en plotseling verandert er van alles: mensen blijven staan of lopen juist snel door. Buren snellen voor het raam, aan de overkant bewegen gordijnen en bij een paar huizen verderop moet zonodig het stoepje worden geveegd. In werkelijkheid wordt een bewoner thuisgebracht na overlijden in het ziekenhuis. Er heerst meteen een bijna serene sfeer in de straat. Niet gek, het is ook een wezenlijke verandering.
De volgende dagen kan er van alles gebeuren wat meer of minder opvalt en het leeft toe naar een hoogte (lees: diepte-)punt : het definitieve vertrek uit de woning als begin van de uitvaart. Haast altijd in een kist en haast altijd in een zwarte of grijze rouwauto. Maar dat hoeft niet, niets of niemand die dat voorschrijft anders dan onze eigen gewoonte. Onder het kopje 'beelden' ziet u verschillende uitingen van 'de laatste gang' en die van deze zomer paste helemaal bij Joke: geen auto en geen standaard kist. Zoals zij zachtjes dit leven verliet, begeleidden familie en vrienden haar zachtjes lopend door het dorp naar haar levensviering.
Een prachtige week was het, onder het begrip "all is well".